Czy warto się szczepić?

SKUTECZNOŚĆ SZCZEPIONEK: Szczepionka jest preparatem odpornościowym, który zawiera określony antygen lub antygeny. Wprowadzenie antygenu do organizmu uodparnia go na zakażenie konkretnym drobnoustrojem chorobotwórczym. Po podaniu szczepionki organizm reaguje tak, jakby został zakażony drobnoustrojem chorobotwórczym (ale bez objawów choroby): produkuje przeciwciała, które dają odporność. Jeżeli dojdzie do zakażenia drobnoustrojem chorobotwórczym, przeciwko któremu organizm został wcześniej zaszczepiony, przeciwciała chronią organizm przed zachorowaniem.

Głównym składnikiem szczepionki jest substancja czynna, w skład której wchodzą jeden lub kilka antygenów. Antygen zawarty w szczepionce może mieć różną formę, np.:
• żywych drobnoustrojów,
• zabitych drobnoustrojów,
• oczyszczonych fragmentów komórek drobnoustrojów,
• produktów metabolizmu bakterii,
• antygenów rekombinowanych, otrzymanych metodami inżynierii genetycznej.

Szczepionki dzielimy na:

-szczepionki swoiste - zapobiegające konkretnym chorobom, skierowane są przeciwko określonemu drobnoustrojowi, antygenowi lub toksynie,

- szczepionki nieswoiste - skierowane są przeciwko różnym drobnoustrojom.

Szczepionki można podawać na różne sposoby:

- doustnie (np. przeciwko rotawirusom, chorobie Heinego - Medina),

- domięśniowo (np. szczepionka przeciw pneumokokom),

- śródskórnie (np. przeciw gruźlicy),

- podskórnie (np. szczepionka przeciw ospie wietrznej).

Pamiętajmy, że szczepienia chronią zdrowie zarówno nasze, jak i przyszłych pokoleń. Zaprzestanie szczepień doprowadziłoby do powrotu chorób, których już praktycznie nie ma lub są obecnie pod kontrolą.

PRAWO A SZCZEPIENIA OCHRONNE: Podstawowym aktem prawnym dotyczącym szczepień ochronnych jest ustawa z  5 grudnia 2008 roku o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Ustawa określa sposób kwalifikacji do szczepień, prowadzenia i przekazywania dokumentacji medycznej dotyczącej szczepień oraz sprawozdawczości w tym zakresie. Osoby przebywające na obszarze Polski są zobowiązane do poddawania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym. W stosunku do osób małoletnich odpowiedzialność za wykonanie tych szczepień spoczywa na rodzicach lub opiekunach dziecka.  Brak realizacji wykonania obowiązku szczepienia może powodować powstanie określonych konsekwencji prawnych wobec osoby uchylającej się od obowiązku.

SZCZEPIENIA A DZIECI: Jest wiele aspektów niezbędnych do prawidłowego rozwoju dziecka. Jednym z nich są szczepienia ochronne. To one zabezpieczają przed wieloma chorobami zakaźnymi, wizytami dziecka u lekarza czy pobytami w szpitalu. A rodzicom pozwalają cieszyć się zdrowym i prawidłowo rozwijającym się potomkiem. Szczepieniami obowiązkowymi objęte są wszystkie niemowlęta. Otrzymują je bezpłatnie, ponieważ finansowane są ze środków publicznych. Chcąc zapewnić dziecku szerszą ochronę, warto zdecydować się na szczepienia zalecane. Nie są one jednak refundowane przez państwo. Rodzice muszą sami za nie zapłacić.

SZCZEPIENIA PRZED WYJAZDEM ZAGRANICZNYM: Wakacje w tropikach to niewątpliwie wspaniała przygoda, ale wyjeżdżając w tropikalne zakątki świata jesteśmy dużo bardziej narażeni na choroby zakaźne niż podczas podróży w naszej strefie klimatycznej. Może wiązać się to z odmiennymi warunkami sanitarnymi i inna opieką medyczną, które mogą sprzyjać łatwemu rozprzestrzenianiu się niebezpiecznych chorób. Przeciw chorobom tropikalnym można się zaszczepić w Wojewódzkiej Stacji Sanitarno – Epidemiologicznej w Poznaniu. Istnieją obowiązkowe szczepienia dla podróżujących. Do takich należą szczepienia przeciw żółtej gorączce, wymagane przede wszystkim w Afryce i Ameryce Południowej, a także przeciw meningokokom dla podróżujących do Arabii Saudyjskiej. Do poradni medycyny podróży należy wybrać się około 6-8 tygodni przed terminem egzotycznego wyjazdu.

HISTORIA: Rozwój szczepień ochronnych jest jednym z największych osiągnięć zdrowotnych ludzkości. Osobom żyjącym w XXI wieku trudno wyobrazić sobie, by na świecie panowała pandemia grypy taka jak w latach 1918-1919 (słynna grypa hiszpanka), która pochłonęła od 50 do 100 mln ofiar na całym świecie. W dobie obecnych szczepionek taka sytuacja jest prawie niemożliwa. Dzięki szczepieniom udało się wyeliminować ospę prawdziwą – chorobę, na którą jeszcze
w XX wieku można było umrzeć. Obecnie chorobą, którą dzięki powszechnym szczepieniom prawie udało się wyeliminować, jest choroba Heinego-Medina.

Pierwsze próby walki z chorobami zakaźnymi podjęto w Indiach. Zmagano się z ospą prawdziwą, a próba zwalczania plagi polegała wtedy na zakładaniu dzieciom ubrań po chorych na ospę lub wkłuwaniu  igły zakażonej ropą pobraną od chorych. Podobne szczepienia od X wieku naszej ery stosowali Chińczycy. Strupy zdrapywano, suszono, ścierano na proszek, mieszano z ziołami i przechowywano w szczelnym zamknięciu. Po latach proszek wcierano zdrowym osobom, najczęściej do nosa. U pacjenta rozwijała się wtedy łagodna postać choroby, dzięki której nabywał on  odporność czynną. W 1720 r. podobne metody wprowadzono w Europie.  Wariolizacja (od variola vera - ospa prawdziwa) trafiła do Europy Zachodniej w XVIII w. za sprawą lady Mary Wortley Montagu, żony brytyjskiego ambasadora w Turcji, która rozpowszechniła tę technikę wśród arystokratycznych i królewskich rodzin Anglii oraz innych państw Europy.

Niezwykle ważną osobą, która przyczyniła się do rozwoju szczepień, był Edward Jenner. Zauważył on, że kobiety dojące krowy, mimo zarażenia się od nich ospą krowią, chorują krótko i łagodnie. Najważniejsze było jednak to, że nie chorują na ospę prawdziwą, a nawet jeżeli wystąpią u nich, jej objawy są one bardzo łagodne. W 1796 r. Jenner przeprowadził ryzykowny eksperyment. Wprowadził ropę z pęcherza na dłoni dójki w dwa nacięcia na ramieniu ośmioletniego chłopca, Jamesa Phippsa. Wszczepił chłopcu krowiankę. Po nadzwyczaj łagodnym przebiegu choroby James wyzdrowiał, a po roku okazało się, że został uodporniony także na ospę prawdziwą. Metoda Jennera, zwana pod nazwą wakcynacji (od variola vaccina- ospa krowia) szybko rozpowszechniła się w niemal całej Europie. Eksperyment Jennera dał początek szczepieniom. Szczepienia przeciwospowe metodą Jennera, zostały wprowadzone w Polsce w latach 1801 - 1802 dzięki Hiacyntowi Dziarkowskiemu, Wojciechowi Jerzemu Boduszyńskiemu, Neuhauserowi i Vannotiemu.

By dowiedzieć się więcej na temat szczepień ochronnych, czytaj: http://szczepienia.gis.gov.pl/.