Klub Krytyki Sztuki przy Galerii BWA w Pile (program edukacyjny)

• Założenia ogólne

Program, adresowany do młodzieży szkoł średnich – wpisuje się w założenia statutowe funkcjonowania Galerii, która obok działalności wystawienniczej prowadzi działalność popularyzatorską, edukacyjną. Celem nadrzędnym jest tutaj nie tylko rozbudzenie zainteresowań sztuką w środowisku uczącej się młodzieży, ale także zorganizowanie grupy osób piszących na temat plastyki, a w konsekwencji – nauka różnych form wypowiedzi literackiej, takich jak esej, recenzja, felieton, rozprawka, czy sprawozdanie. Istotą projektu (realizowanego w oparciu o działania praktyczne, warsztatowe) jest rozbudzenie wrażliwości na sztukę, nauka odbioru dzieła, a przede wszystkim wykształcenie umiejętności literackich, niezbędnych do sensownego, rzeczowego wypowiadania się z wykorzystaniem warsztatu pracy dziennikarza, recenzenta, krytyka.

Tak, więc realizacja programu powinna stać się wsparciem pracy nauczyciela-polonisty, nauczyciela przedmiotów artystycznych, a także uzupełnieniem zajęć pozalekcyjnych, rozszerzeniem tematyki kół zainteresowań na poziomie liceum. Zamiarem organizatorów jest także pozyskanie (na dalszym etapie realizacji programu) młodzieży szkól wyższych, studiującej na kierunkach komunikacji medialnej, filologicznym i dziennikarskim, która mogłaby potraktować zajęcia warsztatowe jako rodzaj praktyki dydaktycznej.

• Treści programowe oraz metody ich realizacji

Program obejmuje pogranicze plastyki i literatury, poznawanie różnych konwencji i form wypowiedzi artystycznej, a szczególnie tendencji i kierunków panujących w plastyce od momentu pojawienia się XIX wiecznej awangardy, poprzez poszukiwania formalne i bunt w sztuce drugiej połowy XX wieku, aż do chwili obecnej, kiedy to następuje wyraźny powrót do zainteresowań sytuacją egzystencjalną, osobowością człowieka. Istotne jest tutaj także poznawanie konkretnych rozwiązań warsztatowych z zakresu kompozycji, doboru środków ekspresji oraz eksperymentów formalnych, a także działań z pogranicza sztuk (happeningu, performansu, graffiti) zarówno w oparciu o analizę dzieł twórców uznanych, wybitnych, których prace wywarły znaczący wpływ na rozwój kultury polskiej, jak i twórców związanych z Galerią, z miastem i regionem Północnej Wielkopolski.

Sposobami realizacji tak szeroko nakreślonego programu – powinno być wykorzystanie dyskusji, aktywizujących metod nauczania jak chociażby „burza mózgów”, czy metoda graficznego zapisu projektów, a także wszelkiego rodzaju metod stymulujących, rozwijających kreatywność, wyobraźnię, uczących niekonwencjonalnego podejścia do problematyki badawczej. Efektem pracy młodzieży będzie wydawana cyklicznie broszura, dokumentująca zdobyte umiejętności, dająca szansę na publikację pierwszych, samodzielnych tekstów i sprawdzenie zdobytych umiejętności dziennikarskich w praktyce.

• Zdobyte umiejętności (efekty realizacji projektu)

– Umiejętność samodzielnego analizowania dzieła sztuki (szczególnie malarstwa, grafiki i fotografii artystycznej) w kontekście uwarunkowań historycznych i kulturowych;

– Umiejętność praktycznego wykorzystania, zdobytej w trakcie zajęć wiedzy z zakresu teorii literatury (szczególnie na temat reportażu, felietonu, eseju, recenzji, wywiadu);

– Umiejętność samodzielnego poszukiwania inspiracji – poznawanie czasopism zajmujących się popularyzowaniem krytyki i historii sztuki;

– Umiejętność analizy materiałów wydawniczych, związanych z konkretnym zjawiskiem lub wystawą i odczytywania ich w szerszym kontekście kulturowym;

– Umiejętność prowadzenia rozmów o sztuce, dyskusji, wywiadów z artystami, autorami wystaw i dokumentowania ich w formie wypowiedzi literackiej.

IV  Program – tematyka konkretnych spotkań, planowanych od stycznia do czerwca 2017, we wtorki w godz. 17.00 – 18.30 (dwa razy w miesiącu) w Galerii BWA w Pile.

Styczeń 2017 (zajęcia na bazie wystawy „Salon Pilski 2016”)

1. Dzieło sztuki jako forma komunikacji z odbiorcą. Dla kogo tworzy artysta? Próba odczytania komunikatu (przesłania konkretnego dzieła). Zajęcia warsztatowe: Wybór pracy do „Galerii jednego obrazu”, motywacja, osobiste kryteria oceny. Czy dzieło powinno poruszać, oburzać, czy tylko „zachwycać”? (Ćwiczenie literackie: subiektywny opis dzieła sztuki, z zaznaczeniem wyraźnej obecności podmiotu.)

2. Odczytanie programu artysty w oparciu o analizę cyklu prac, pokazanych w ramach wystawy „Salon 2016”. Czy dzieło „broni się samo”, czy należy rozmawiać z autorem? O co pytać, jak prowadzić rozmowę? – forma wywiadu jako rodzaj udramatyzowanej wypowiedzi dziennikarskiej, posiadającej konkretny cel, wyraźne, czytelne przesłanie. (Ćwiczenie literackie: zapis domniemanej rozmowy z autorem cyklu pokazanych na wystawie prac.)

Luty 2017

3. Nowa figuracja w plastyce współczesnej – od Grupy „Wprost” do personifikacji w pracach Elżbiety Wasyłyk (Jak pisać o wizerunku człowieka? – rozważania warsztatowe. Formy narracji adresowanej do konkretnego odbiorcy, tekst literacki jako wypowiedź z pogranicza opisu, monologu, czy domniemanego dialogu z odbiorcą.)

4. Plener jako spotkanie i rozmowa (Tradycja artystycznych plenerów w historii sztuki XX wieku, koncepcja poplenerowych wystaw w Pilskim BWA – refleksje na marginesie 40 Interdyscyplinarnych Spotkań Twórców Człopa 2016 (Recenzja – reportaż, czy relacja? Od opisu do uogólnienia, syntezy.)

Marzec 2017

5. Fantazmat konia w polskim teatrze, happeningu i malarstwie sztalugowym – od tradycji romantycznej po współczesność. (Nauka analizy wybranego tematu w sztuce, wykorzystywania narzędzi teoretyka literatury do analizy dzieła plastycznego.)

6. Motywy historyczne w malarstwie polskim – rozważania na marginesie wystawy „Projekt 966 – Narodowy Jubileusz, Sztuka Polska 2016” (Pisać bez patosu o wydarzeniach znaczących – spojrzenie na dzieło sztuki z perspektywy współczesnego człowieka. Nauka konstruowania felietonu zarówno jako swobodnej wypowiedzi literackiej jak i jako tekstu popularnonaukowego. Odmiany i podstawy teoretyczne felietonu.)

Kwiecień 2017

7. Współczesna sztuka wobec tradycji kulturowej Europy – rozważania na marginesie wybranych prac Eugeniusza Repczyńskiego. Problem konstrukcji obrazu, sposobu potraktowania światła i formy, analiza wybranych prac ze zbiorów BWA.

8. Papier jako tworzywo, jako medium i temat przewodni. Materia papieru we współczesnej rzeźbie, tkaninie unikatowej i obrazie. Niekonwencjonalne wykorzystanie tradycyjnego materiału w sztuce – rozważania na marginesie indywidualnej wystawy prac Pauliny Brodowskiej w BWA w Pile. (Ćwiczenia w opisie form przestrzennych, nauka odczytywania estetycznego i filozoficznego przeslania zapisanego w dziele.)

Maj 2017

       9. Współczesne malarstwo pejzażowe: od realizmu do nadrealizmu i abstrakcji.

Od pejzaży Eugeniusza Ćwirleja, przez malarstwo Alfreda Aszkiełowicza i pejzaże dalekiego Południa w pracach Eugeniusza Repczyńskiego aż po „pejzaże wewnętrzne” Renaty Wojnarowicz i surrealne wizje Andrzeja Tomaszewskiego. (Ćwiczenia w literackiej stylizacji: opis romantyczny, modernistyczny, postmodernistyczny. Problem psychologizacji pejzażu.)

10. Tkanina jako działo sztuki niekoniecznie użytkowej – tradycja tkaniny artystycznej we współczesnej kulturze polskiej: od form przestrzennych Magdaleny Abakanowicz do tkanin autorstwa Anny Lejby i Barbary Pierzgalskiej-Grams. (Próba syntetycznego spojrzenia na problem inspiracji Naturą w plastyce.)

Czerwiec 2017

11. Poznawanie strukturalizmu, konstrukcji i dekonstrukcji w plastyce współczesnej. Teoretyczne podstawy odbioru wystawy zbiorowej „Wrocławski Strukturalizm” (Nauka budowy warsztatu krytyka sztuki: gromadzenie materiału teoretycznego, analiza, poszukiwanie analogii i odniesień.”

12. Pisanie recenzji z wystawy „Wrocławski Strukturalizm”, przedstawienie wymogów formalnych przygotowania tekstu do druku.

Uwagi końcowe:

Program będzie realizowany przez dwa lata. Po cyklu 12 miesięcznych spotkań – planowana jest publikacja najciekawszych tekstów na płycie oraz wydawanie okazjonalnych „jednodniówek”, drukowanych przez BWA.

CV

Małgorzata Dorna ur. 22 I 1954 w Sopocie. Krytyk sztuki, związany z Galerię BWA w Pile, przez lata współpracujący z prasą kulturalną Trójmiasta oraz z wydawaną w Warszawie „Sztuką Polską”, obecnie z miesięcznikiem kulturalnym „Migotania”, dwumiesięcznikiem „Autograf” oraz z czasopismem naukowym „Jednak Książki”. Od lipca 2015 studiuje na Filologicznych Dziennych Studiach Doktoranckich na Uniwersytecie Gdańskim. Przygotowuje pracę doktorską pod kierunkiem prof. Jana Ciechowicza z tematu: Proces teatralizacji współczesnego życia społecznego i politycznego: między spektaklem, widowiskiem, pochodem, pielgrzymką i wiecem.