Muzeum Kultury Ludowej w Osieku

Jest to oddział Muzeum Okręgowego im. Stanisława Staszica w Pile, które obrazuje życie pierwszych osadników z terenów północnej Wielkopolski. Muzeum na wolnym powietrzu powstało w latach 1976-1977, a jego celem było odtworzenie wsi z pogranicza dwóch krain geograficznych Wielkopolski i Pomorza, żyjących po obu stronach Noteci.

Historia muzeum w Osieku rozpoczęła się od przypadkowego odnalezienia podczas przygotowań do prac budowlanych miejsca pochówku pochodzącego prawdopodobne już z wczesnej epoki żelaza. W trakcie prowadzonych prac archeologicznych na wzgórzu morenowym w pobliżu Dębowej Góry, w latach 1972-1976 odkryto ponad 581 grobów ciałopalnych i paleniska kremacyjne wraz z pojedynczymi naczyniami i garnkami, datowane na V w. p.n.e. Odkrycia te stanowiły inspirację do stworzenia muzeum archeologicznego.

Pierwsze eksponaty zostały przeniesione do skansenu w roku założenia, była to m.in. chałupa podcieniowa razem z budynkiem gospodarczym. Oba obiekty pochodziły z obszaru Krajny.

Muzeum w Osieku zajmuje obecnie 13 hektarów powierzchni z wsią odtworzoną w układzie owalnicy. Pokazane jest w nim 28 budynków (mieszkalnych, gospodarczych i przemysłowych), z których najstarszy z wieku XVIII a najmłodszy z początku XX w. Muzeum jest nadal w trakcie rozbudowy, docelowo ma znaleźć się w nim 38 obiektów ukazujących kulturę ludową i życie dawnych mieszkańców północnej Wielkopolski.

Obiekty, które możemy już podziwiać to chałupy zbudowane z bali drewnianych (zrębowe), chałupy budowane za pomocą konstrukcji ryglowej wypełnionej szachulcem i inne budynki takie jak kościół, szkoła wiejska, warsztat tkacki i karczma. Warte uwagi są także podcienie, nadające budowlom swoistego charakteru oraz zapewniające ochronę przed słońcem czy śniegiem. W muzeum usytuowane są także zagrody nawiązujące swoim kształtem do chat górskich (potocznie nazywane poniatówkami), z ciekawym układem budynków (połączenie budynku mieszkalnego z gospodarczymi). Jest także rekonstrukcja remizy strażackiej, której pierwowzór stoi we wsi Błękwit w pobliżu Złotowa. Wolną przestrzeń skansenu wypełniają majestatyczne wiatraki: koźlak, holender i paltrak, budowane i wykorzystywane około wieku XIX. W ich wnętrzach można obejrzeć elementy napędowe i dowiedzieć się jak one działały.

Muzeum w Osieku niejako ożywia historię prezentowanego regionu. Dzięki odwiedzinom w skansenie dowiemy się jak żyli nasi przodkowie, jak mieszkali oraz w jaki sposób przyrządzali m.in. zapasy na zimę czy w jaki sposób piekli chleb. Festyny urządzane przez Muzeum Kultury Ludowej w Osieku dają też szansę przeniesienia się do przeszłości. W czasie trwania pokazów istnieje możliwość ulepienia samodzielnie garnków z gliny, próby sił w warsztacie tkackim czy też własnoręcznego wyrobu i wypieku chleba. Podczas takich festynów wieś w muzeum ożywa i daje niepowtarzalną okazję do spędzenia przyjemnych i pouczających chwil z rodziną i przyjaciółmi. Skansen w Osieku jest miejscem częstych wycieczek szkolnych ale także rodzin z dziećmi, które chcą pożytecznie spędzić czas.