Powiat Pilski

Powiat pilski położony jest w północnej części województwa wielkopolskiego. Mieszka w nim ok. 138 tys. osób. Zajmuje powierzchnię 1268 km2. Należy do niego 9 gmin: jedna miejska – Piła, sześć miejsko-wiejskich: Kaczory (1 stycznia 2022 r. Kaczory uzyskały status miasta), Łobżenica, Miasteczko Krajeńskie (1 stycznia 2023 r. Miasteczko Krajeńskie po 50 latach odzyskało prawa miejskie), Ujście, Wyrzysk i Wysoka oraz dwie wiejskie: Białośliwie i Szydłowo.

Powiat obejmuje jeden z najpiękniejszych obszarów północnej Wielkopolski. Spotkać tu można wiele czystych jezior, urokliwe rzeki, wspaniałe lasy i niezwykłą Dolinę Noteci. Wśród tych krajobrazów wznoszą się miasta i wsie, które szczycą się bogatą historią oraz mogą się pochwalić dużą dynamiką rozwoju.

Południową granicę powiatu wytycza rzeka Noteć, płynąca szeroką doliną, której krawędź stanowią wzgórza morenowe. Spośród pilskich gmin tylko Ujście leży po obu stronach rzeki.

Tysiąc lat temu dolina Noteci była naturalną granicą dzielącą terytoria słowiańskich plemion – Polan i Pomorzan. Wzdłuż rzeki istniała linia grodów warownych: Santok, Drezdenko, Wieleń, Czarnków, Ujście i Nakło. Pomorze zostało przyłączone do Polski za Mieszka I i Bolesława Chrobrego. Po śmierci Chrobrego ponownie odpadło i dopiero wyprawy Bolesława Krzywoustego sprawiły, że tereny po obu stronach Noteci znalazły się w granicach państwa polskiego. W tym okresie obszar ten był słabo zaludniony i nieprzystępny z powodu bardzo silnego zadrzewienia i bagnistego charakteru doliny Noteci. Dopiero z XIII wieku pochodzą pierwsze wzmianki o początkach kolonizacji tych ziem. W tym też wieku utrwalił się w Wielkopolsce podział na dwie dzielnice książęce: poznańską i kaliską. Granica pomiędzy nimi biegła po Gwdzie.

W początkowym okresie najważniejszym grodem ziemi pilskiej było Ujście, które w XIII wieku stało się nawet stolicą księstwa. Okolice Piły do XVI wieku były mało zaludnione.

Nowy podział administracyjny zaprowadził Kazimierz Wielki (król Polski w latach 1333-1370). W miejsce kasztelani powstały województwa i powiaty. Tereny na zachód od Gwdy znalazły się w województwie poznańskim i powiatach poznańskim oraz wałeckim (powstał później). Obszar na wschód od Gwdy zaliczono do województwa kaliskiego i powiatu nakielskiego. Na dobrach królewskich powstały starostwa. Siedzibą dużego starostwa stało się Ujście (później utworzono starostwo ujsko-pilskie).

Pod koniec XVI wieku rozpoczęła się kolonizacja tego obszaru. Przybrała ona na sile w następnych stuleciach. Wzdłuż doliny Noteci powstało szereg wsi olęderskich.

W końcu 1772 r. Ziemia Pilska została zajęta przez Prusy. W okresie zaboru nastąpił poważny napływ ludności niemieckiej i stopniowa germanizacja tego obszaru. Wyzwolenie znacznej części przyniosło dopiero Powstanie Wielkopolskie, które wybuchło 27 grudnia 1918 r. Traktat wersalski z 28 czerwca 1919 r. poprowadził granicę polsko-niemiecką na Noteci i Gwdzie. Po polskiej stronie znalazły się: Ujście, Kaczory, Miasteczko Krajeńskie, Białośliwie, Wysoka i Wyrzysk. Piła i teren dzisiejszej gminy Szydłowo - wbrew pierwotnym projektom – przyznane zostały Niemcom. Na obszarze tym zaborca utworzył Marchię Graniczną Poznań – Prusy Zachodnie ze stolicą w Pile.

II wojna światowa na ziemi pilskiej rozpoczęła się 1 września 1939 r. o godz. 1.20 atakiem niemieckich dywersantów na przygraniczną wieś Jeziorki (gm. Kaczory). Wyzwolenie Piły nastąpiło 14 lutego 1945 r. po ciężkich bojach.

Po wojnie Piła była w gruzach i wyludniona. Od połowy 1945 r. zaczęli napływać do niej i okolicznych wsi osadnicy z Polski centralnej i z Kresów Wschodnich – polskich do 17 września 1939 r. województw - zagarniętych przez Sowietów, a po wojnie na stałe włączonych do Związku Radzieckiego.

Administracyjnie ziemia pilska do czerwca 1975 r. znajdowała się w województwach: poznańskim (miasto Piła, gminy: Kaczory i Ujście), koszalińskim (Gmina Szydłowo) oraz bydgoskim (powiat wyrzyski – gminy: Białośliwie, Miasteczko Krajeńskie, miasta i gminy: Łobżenica, Wyrzysk i Wysoka). W latach 1975-1998 należała do nowo utworzonego województwa pilskiego. Od 1 stycznia 1999 r. w całości tworzy powiat pilski ze stolicą w Pile.  

Powiat pilski ma wiele atutów. Należące do niego miejscowości, to atrakcyjne miejsce życia, nauki, pracy i rozrywki. Rozwija się tu przemysł, rolnictwo – mimo nie najlepszych gleb – prezentuje wysoki poziom, systematycznie poprawia się infrastruktura techniczna, działają wszystkie niezbędne dla funkcjonowania nowoczesnego społeczeństwa instytucje i urzędy. Dobrze zorganizowana jest oświata i służba zdrowia.

Dojechać tu łatwo z każdego zakątka kraju. Piła leży na skrzyżowaniu najważniejszych krajowych i międzynarodowych szlaków drogowych, w odległości 90 km od Poznania, 90 km od Bydgoszczy, 160 km od Szczecina, 330 km od Warszawy, 200 km od Gdańska i 307 km od Berlina.

Na terenie powiatu znajduje się wiele zabytkowych budowli. Szczególnej uwadze polecamy Sanktuaria Maryjne w Górce Klasztornej i Skrzatuszu oraz Muzeum Kultury Ludowej w Osieku nad Notecią.

Dużą atrakcją są spływy kajakowe niezwykle malowniczymi rzekami: Gwdą, Rurzycą, Piławą, Dobrzycą, Głomią i Łobzonką. Niezapomnianych wrażeń dostarcza podróż zabytkową kolejką wąskotorową w Białośliwiu.

Powiat pilski dba także o kontakty międzynarodowe. Od kilku lat zacieśniane są kontakty i współpraca z partnerskim powiatem niemieckim Schwalm-Eder, który leży w Hesji, na południe od Kassel oraz ukraińskim powiatem Krzyżopilskim, który jest rozmieszczony w południowej części Obwodu Winnickiego.

Gminy w Powiecie Pilskim

Gmina Piła
Urząd Miasta Piły
Plac Staszica 10
64-920 Piła
tel.  67 212 62 10, fax  67 212 35 66
e-mail: um@um.pila.pl
 
Gmina Białośliwie
Urząd Gminy w Białośliwiu
ul. Księdza Kordeckiego 1
89-340 Białośliwie
tel. :  67 287 69 10 lub 67 287 69 32
fax:  67 287 57 91
e-mail: ug@bialosliwie.net
 
Gmina Kaczory
Urząd Gminy Kaczory
Ul. Dworcowa 22,
Kaczory 64-810
tel. : (+48) 67 2842 371
e-mail: sekretariat@kaczory.pl
 
Gmina Łobżenica
Urząd miejski Gmina Łobżenica
Ul. Sikorskiego 7
89-310 Łobżenica
Tel./fax  67 286 -81-00, 67 286-81-37, 67 286 -81-01
e-mail: urzad@lobzenica.pl
 
Miasto i Gmina Miasteczko Krajeńskie
Urząd Gminy w Miasteczku Krajeńskim
ul. Dąbrowskiego 16
89-350 Miasteczko Krajeńskie    
tel. 67 287 31 96, 67 287 34 54
e-mail: sekretariat@miasteczkokrajenskie.pl

Gmina Szydłowo
Urząd Gminy Szydłowo
Jaraczewo 2
64-930 Szydłowo
tel. 67 216 12 35, fax 67 216 12 36
e-mail: urzad@szydlowo.pl
 
Gmina Ujście
Urząd Miejski w Ujściu
Plac Wiosny Ludów 2
64-850 Ujście
tel.:(67) 284 00 03, (67) 284 00 13
fax: (67) 284 01 51
e-mail: ujscie@ujscie.pl
 
Gmina Wyrzysk
Urząd Miejski w Wyrzysku                       
ul. Bydgoska 29, 89-300 Wyrzysk             
tel. (67) 286 24 00, fax (67) 286 26 26       
e-mail: urzad@wyrzysk.pl    

Gmina Wysoka
Urząd Miasta i Gminy Wysoka
Plac Powstańców Wielkopolskich 20/21
89-320 Wysoka
Tel.: 67 287-10-80
fax: 67 287-10-80
e-mail: office@gminawysoka.pl