85. rocznica utworzenia Szkoły Szybowcowej Ślizgowej w Rzadkowie

W sobotę, 21 sierpnia na terenie Domu Pomocy Społecznej w Rzadkowie, odbyły się obchody 85. rocznicy utworzenia Szkoły Szybowcowej Ślizgowej nr 10 w Rzadkowie (gm. Kaczory), która w latach 1936-1952 mieściła się w budynku obecnego DPS. To było wyjątkowe wydarzenie z udziałem nestorów polskiego szybownictwa. 
Uroczystość miała na celu upamiętnienie bogatej historii szkoły szybowcowej. To właśnie w Rzadkowie odbywały się pierwsze loty szybowcowe w okresie międzywojennym i powojennym w Polsce.  Szkoła była miejscem narodzin i rozwoju polskiego szybownictwa, sławiących Polaków na arenie międzynarodowej w dziedzinie sportu lotniczego. W latach 1936-1939 i po II wojnie od 1945-1952 r. wyszkolono tu 1500 pilotów szybowcowych, z których wielu pracowało potem w lotnictwie cywilnym i służyło w lotnictwie wojskowym.

W 1952 roku kiedy zmieniono zasady szkolenia pilotów i do startów szybowców zaczęto zamiast lin gumowych, stosowanych w Rzadkowie, na pagórkowatym terenie, zaczęto używać wyciągarek, co sprawdza się także na płaskim terenie  Szkołę Szybowcową z Rzadkowa przeniesiono do Strzyżewic koło Leszna, co dało początek centralnej Szkole Szybowcowej Aeroklubu Polskiego.

Ale to w Rzadkowie był początek polskiego szybownictwa.  
- To jedna z piękniejszych kart historii powiatu pilskiego, którą należy pielęgnować i przekazywać jak najszerszemu gronu mieszkańców powiatu pilskiego. Uczyć tej historii młode pokolenie, bo to ważna część historii nie tylko naszej małej Ojczyzny, ale historii polskiego szybownictwa i lotnictwa - mówi Eligiusz Komarowski, starosta pilski.
_______
Inicjatorem upamiętnienia Szkoły Szybowcowej w Rzadkowie jest instr. pil. Jerzy  Siatkowski, pilot szybowcowy i samolotowy, instruktor, pasjonat modeli samolotowych, były Sekretarz Generalny Aeroklubu Polskiego, uczestnik i współorganizator 36  imprez lotniczych rangi Mistrzostw Świata, Europy, Pucharów Świata, Mistrzostw Polski. Osoba, która o historii szkoły w Rzadkowie wie chyba wszystko… To on zgłosił się do Starosty Pilskiego z propozycją upamiętnienia historii szkoły szybowcowej i zaangażował się razem z Powiatem Pilskim – Starostwem Powiatowym w Pile w jego realizację.

I tak na terenie dzisiejszego DPS w Rzadkowie stanęły cztery tablice pamiątkowe i ławostoły z ilustracjami i informacjami o historii Szkoły Szybowcowej, jej instruktorach i szkolonych tu pilotach. Na budynku pojawiła się pamiątkowa tablica.

Na uroczyste upamiętnienie 85. rocznicy utworzenia Szkoły Ślizgowej nr 10 w Rzadkowie i odsłonięcie pamiątkowej tablicy zjechali nestorzy szkoły, którzy szkolili się w Rzadkowie oraz zasłużeni dla polskiego szybownictwa i lotnictwa. Przyjechał m.in.95 - letni instr.pil. Ryszard Witkowski, absolwent sławnej Sekcji Lotniczej Wydziału Mechanicznego Szkoły Inżynierskiej im. Wawelberga i Rotwanda, który 1945 r. uczestniczył w pierwszym kursie szybowcowym w Rzadkowie na szybowcu Wrona. W 1946 r. zdobył także licencję pilota samolotowego, a w 1955 r. - pilota śmigłowcowego.

Ryszard Witkowski z ogromnym wzruszeniem wspominał czasy szkolenia.
- Jestem tu trzeci raz i zawsze towarzyszą mi ogromne emocje – mówił. Dlaczego przyjechał do Rzadkowa, jako młody student razem z kolegami, tuż po wojnie w 1945 roku? - Bo bardzo chciało nam się latać! – wyznał po prostu.

Obecna była także instr. pil. Adela Dankowska – wielokrotna szybowcowa rekordzistka świata, odznaczona przez Międzynarodową Federację Sportów Lotniczych, najwyższym międzynarodowym wyróżnieniem szybowniczym - Medalem Lilienthala. W gronie gości była również instr. pil. Barbara Grześkowiak-Bocian, Przewodniczącą Poznańskiego Klubu Seniorów Lotnictwa, która przygodę latania na szybowcach zaczynała już w 1953 r. Była również zaangażowana w przywrócenie pamięci o rzadkowskiej szkole. W 2005 roku, dzięki jej zaangażowaniu ukazała się pierwsza po wojnie publikacja o jej historii.

- Chylę czoła przed waszymi dokonaniami. To zaszczyt być tu dzisiaj z Wami – mówił starosta Eligiusz Komarowski. – Dziękuję Jerzemu Siatkowskiemu za zaangażowanie, to dzięki jego pasji i ogromnej znajomości tego tematu jako Powiat Pilski na terenie Domu Pomocy Społecznej w Rzadkowie stworzyliśmy interesujące miejsce pamięci, która będzie służyć mieszkańcom nie tylko gmin powiatu pilskiego, ale  także wszystkim, którzy będą chcieli odwiedzić to miejsce - mówił starosta Eligiusz Komarowski.   

Wśród gości byli również przedstawiciele aeroklubów z całej Polski, także Aeroklubu Ziemi Pilskiej. Obecny był także ppłk. Bogdan Likus, niezwykle zasłużony dla polskiego lotnictwa wojskowego. Samorząd Powiatu Pilskiego reprezentowali senator Henryk Stokłosa, Wiceprzewodniczący Rady Powiatu w Pile, Członkowie Zarządu Powiatu: Marek Kamiński i Emilia Załachowska oraz radna powiatu Teresa Strzelecka. Obecny był również wójt Kaczor Brunon Wolski, Stefan Kowal, Przewodniczący Rady Gminy Kaczory, sołtys Rzadkowa Dorota Hutek.

Podczas uroczystości odsłonięto pamiątkową tablicę na budynku dawnej  szkoły, minutą ciszy uczczono szybowników, którzy już odeszli do wieczności, na koniec posadzono pamiątkowe drzewo. Na czas uroczystości na trenie DPS stanęła replika szybowca Wrona, autorstwa Jerzego Gruchalskiego. Na takim właśnie szybowcu, o rozpiętości skrzydeł 9,32 cm) w 1936 roku uczyli się latać ówcześni adepci szybownictwa. Szkoła miała do dyspozycji 5 takich szybowców. Z kolei do dzisiaj na terenie szkoły stoi jedyny ocalały hangar po szkole szybowcowej. Druga część obchodów odbyła się w sali wiejskiej w Rzadkowie, gdzie zorganizowano konferencję naukową poświęconą historii Szkoły Szybowcowej Ślizgowej nr 10 w Rzadkowie.
________
Upamiętnienie szkoły szybowcowej w Rzadkowie odbyło się w ramach projektu Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Pantaleona Szumana w Pile "Ocalić od Zapomnienia - 85. rocznica utworzenia Szybowcowej Szkoły Ślizgowej nr 10 w Rzadkowie" z programu Muzeum Historii Polski Patriotyzm Jutra, z którego pozyskaliśmy ok. 60 tys. dofinansowania. W ramach projektu powstała m.in. tablica pamiątkowa i ścieżka edukacyjno-historyczna, konferencja naukowa, wydano 1000 sztuk ulotek, oraz książka o historii szkoły, pod redakcja instr. pil. Jerzego Siatkowskiego, która będzie wydana w ilości 500 sztuk, wystawa - tablice historyczne, warsztaty dla dzieci i uczniów z robienia modeli szybowców, latawców i innych modeli latających.

KRÓTKA HISTORIA SZKOŁY
Szkoła powstała w sierpniu 1936 r. z inicjatywy komitetu kolejowego Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej w Poznaniu, konkretnie Jana Czarneckiego, pierwszego kierownika szkoły. Pierwszy hangar konstrukcji drewnianej powstał w 1937 roku, a budynek szkolny (obecnie siedziba Domu Pomocy Społecznej) wybudowany został w 1938 roku. Liga Obrony Powietrznej Państwa – LOPP udzieliła patronatu Kolejowemu Komitetowi LOPP w Poznaniu w ramach wspierania działalności lotniczej - budowy lotnisk i szkół lotniczych, dzięki czemu możliwe było utworzenie i rozwój Szkoły Szybowcowej Ślizgowej L.L. nr 10 w Rzadkowie.
Szkoła istniała od 1936 do 1952 r. W sierpniu 1936 r. odbył się pierwszy kurs dla pilotów szybowcowych na wykupionych wzgórzach w Rzadkowie z użyciem lin gumowych. Kierownikiem był Jan Czarnecki i Mieczysław Paul. Pierwszy kurs ukończyło 27 osób, w tym 7 kobiet. Wykonano 1200 startów. 

Adepci Szkoły otrzymywali uprawnienia pilota szybowcowego kategorii „B”. Loty odbywały się na szybowcach typu „Wrona”, konstrukcji inż. Antoniego Kocjana.
Okres wojny przerwał szkolenie polskich pilotów w Rzadkowie, a Szkoła została przejęta przez III Rzeszę, Narodowo-Socjalistyczny Korpus Lotniczy (NSFK).
Po zakończeniu II wojny światowej, studenci z Wydziału Lotniczego „Wawelberga” w Warszawie, wiosną 1945 roku, reaktywowali działalność Szkoły Szybowcowej Ślizgowej nr 10 w Rzadkowie, która działała tu do wiosny 1952 roku.

Wprowadzenia zmian w systemie szkolenia szybowcowego w Polsce, polegających na odejściu od szkolenia z użyciem lin gumowych w terenach górskich i zastosowanie wyciągarek dających możliwości szkoleniowe na terenach płaskich, spowodowało przeniesienie szkoły z Rzadkowa do Strzyżewic koło Leszna, co dało początek Centralnej Szkole Szybowcowej Aeroklubu Polskiego.